DRAGONWOOD
Scheepsdek van oersterk bamboecomposiet
Dragonwood in Utrecht heeft onlangs bamboecomposiet geïntroduceerd als werkdek aan boord van het werkschip Coastal Enterprise van Acta Jifmar. Het voldoet uitstekend, zegt kapitein Diana Visser vanuit Zuid-Amerika. ‘Ik heb het idee dat het heel sterk is. Sterker dan het dek dat er lag. Het stuk dek ligt onder de winch, dus het krijgt flink wat shackles op z’n donder en er zit geen deukie in.’
Schuttevaer, Willem de Niet Rotterdam, 20 januari 2024, 09:00
Een van de matrozen op het bamboedek van de Coastal Enterprise van Acta Jifmar.
Kapitein Diana Visser zegt over het composietmateriaal: ‘Het stuk dek ligt onder de winch en krijgt dus flink wat shackles op z’n donder en er zit geen deukie in.’ Foto Acta Jifmar
Bamboecomposiet werd eerder al toegepast in vijzelbalken, draglineschotten en spoorbielzen. De geslaagde introductie in de scheepvaart klinkt Thomas Lambooij, oprichter van Dragonwood, als muziek in de oren. Hij studeerde aan de HTS autotechniek en ging aan de slag bij kraanbedrijf Mammoet, waar hij enkele jaren concept-ontwerper was. Daarna werkte hij als technisch manager bij een offshorebedrijf en een periode als senior ontwerper bij een heavy lifting specialist.
Meer maritiem
Wat Lambooij betreft gaat bamboecomposiet een grote vlucht nemen in de maritieme wereld. ‘Ik ben al in gesprek met een jachtbouwer die overweegt er dekken van te maken. En denk aan de bruine vloot. Verder zie ik toepassingen voor remmingwerken en steigers. Maar ook voor een sluisdeur zou het prima kunnen worden gebruikt. Net zo goed als voor houten bruggen. Het is hard en duurzaam en kan prima machinaal worden bewerkt.’
Tekst gaat verder onder de foto.
Thomas Lambooij in een bamboebos in China.
Hardhout schaars
Lambooij ontdekte dat bepaalde hardhoutsoorten steeds moeilijker te krijgen zijn en bovendien de kwaliteit ervan achteruit gaat. ‘Draglineschotten en vijzelbalken zijn van die producten waar traditioneel hardhout voor wordt gebruikt. Door de grote vraag naar hardhout en de maatregelen tegen ontbossing, ontstaat schaarste aan hardhout van goede kwaliteit. Azobé bijvoorbeeld wordt veel jonger gekapt dan in het verleden, simpelweg omdat de echt oude bomen op raken. Het jongere hout is minder hard en zelfs het soortelijk gewicht ligt lager dan de 1200 kilo per kubieke meter die eerder werd aangehouden. Daardoor is het ook minder sterk geworden.
‘De index voor buigsterkte en compressiestijfheid van azobé, waarmee de sterkte van het hout wordt aangegeven, is in de Europese normering teruggebracht van D70 naar D40. Die voor ons bamboecomposiet is D75 bij een soortelijk gewicht van 1200 kilo per kuub.’
Bij Dragonwood gaat het om een composiet van 90% bamboe en 10% kunsthars, dezelfde hars die ook wordt gebruikt in spaanplaat en OSB (chipwood).
Tekst gaat verder onder de foto.
Bamboe vijzelbalken in een container voor de export.
Bamboeplaten
De productie van de onder een druk van 7000 ton geperste bamboeplaten van 6000 x 1000 x 50 millimeter begint met oogsten van de bamboe stammen, buizen eigenlijk. Lambooij: ‘De bamboe die wij gebruiken is vier jaar oud. De diameter varieert dan tussen de 7 en 15 centimeter. En de wanddikte is ongeveer 5 tot 10 millimeter. Na het kappen van de bamboe, eigenlijk maaien, want het een grassoort, groeit die gewoon weer terug. Heel anders dan wanneer tientallen jaren oude bomen worden gekapt.
‘Als elk jaar telkens een kwart van een bamboeplantage wordt geoogst, is na vier jaar de cirkel rond en kan weer begonnen worden. Het wordt niet voor niets “miracle grass” genoemd. Het kan, als het nog jong is, tot een kleine meter per dag groeien. Als delen van een hardhoutbos worden gekapt, duurt het tientallen jaren voordat er weer een stam van voldoende omvang is gegroeid. Een ander voordeel is, dat het wortelstelsel van bamboe in de grond blijft. Daardoor wordt erosie tegengegaan, iets wat in hardhoutbossen of -plantages wel een probleem is, omdat daar de stobben en wortels worden verwijderd na het kappen.’
Tekst gaat verder onder de foto.
Een stapel draglineschotten van bamboecomposiet.
Vezels en hars
Van bamboebos tot composiet verloopt het proces als volgt. De geoogste buizen worden gesplitst in latjes. Die worden door een machine gehaald om de brosse laag van de binnen- en buitenkant te halen. De latjes gaan vervolgens tussen wielen door, waardoor ze verder worden geplet en gespleten. De twee tot drie meter lange vezels die dan overblijven worden verhit om er het laatste water en nog aanwezige suiker uit te halen. Tenslotte worden de vezels met dan met hars tot platen geperst.
Over de prijs van bamboecomposiet zegt Lambooij: ‘Als we de prijs vergelijken met tropische hardhoutsoorten, moeten we eerst kijken naar de toepassing. Bamboecomposiet is namelijk sterker, robuuster en gaat langer mee. De aanschaf per plank van dezelfde afmetingen ligt voor bamboe circa 15% hoger dan hardhout. Maar door de hogere sterkte kun je vaak dunner materiaal gebruiken.
‘Daarnaast gaat het langer mee. Dat scheelt ook in de operationele kosten. Per saldo zal bamboecomposiet voor zwaar belaste toepassingen goedkoper zijn. Daarnaast is het voor de lange termijn veel beter voor de natuur, doordat er geen bomen van 80 jaar worden gekapt. In plaats daarvan wordt een snelgroeiend grassoort gebruikt, waarvan de plant niet doodgaat. In mijn optiek zou tropisch hardhout veel duurder moeten zijn, want dat materiaal krijgen we niet zomaar terug.’
Vietnam en Filippijnen
Dragonwood koopt bamboe in China maar oriënteert zich ook in landen als Vietnam en de Filipijnen. Het persen van de platen, het zagen van planken, vijzelbalken en samenstellen van de draglineschotten gebeurt nu in China. ‘Als we ook gaan afnemen in andere landen is het de bedoeling dat in die landen wordt geperst en gezaagd’.
